Objawy udaru mózgu mogą być różne w zależności od tego, która tętniczka została zamknięta lub uległa pęknięciu, a co za tym idzie, do jakiej części mózgu nie dopłynęła krew. Jeżeli uszkodzeniu ulegnie tętniczka doprowadzająca krew do półkul mózgowych, objawem może być niedowład, czyli ograniczenie możliwości wykonywania ruchów ręki, nogi lub twarzy po jednej stronie ciała (tzw. paraliż). W półkulach mózgu istnieją bowiem specjalne obszary odpowiedzialne za ruch poszczególnych części ciała. Podobnie istnieją obszary odpowiedzialne za czucie. Objawami udaru mogą być więc drętwienia, osłabienie lub zniesienie czucia w obrębie twarzy, ręki czy nogi po jednej stronie ciała. Im większy obszar niedokrwienia, tym większy zakres zaburzeń.
Małe ognisko niedokrwienne może spowodować niedowład twarzy i ręki lub drętwienie w tym obszarze; duże – całkowity paraliż połowy ciała ze zniesieniem na niej czucia.
W mózgu istnieje też obszar odpowiedzialny za mowę. Jego uszkodzenie może spowodować niemożność normalnego mówienia, czyli tzw. afazję. Kiedy chory rozumie, co się do niego mówi, ale sam nie może mówić, mamy do czynienia z afazją ruchową. W przypadku afazji czuciowej pacjent nie rozumie kierowanych do niego słów; jest w stanie mówić, ale jego wypowiedzi są niezrozumiałe. Przy rozległym uszkodzeniu ośrodków mowy chory nie rozumie mowy i sam też nie mówi (afazja pełna). Afazja zwykle towarzyszy niedowładowi kończyn po stronie prawej u osób praworęcznych, a po stronie lewej u leworęcznych. Uszkodzenie innego obszaru mózgu, tj. płatów potylicznych, może spowodować zaburzenia
widzenia, najczęściej połowy pola widzenia. Niedokrwienie móżdżku może być z kolei przyczyną zawrotów głowy, zaburzeń równowagi i wymiotów.
Najcięższą postacią udaru mózgu jest udar pnia mózgu, czyli tej części mózgu, gdzie znajdują się ośrodki odpowiedzialne za regulację ciśnienia krwi, pracę serca i oddychanie, ich uszkodzenie może spowodować niedowład czterech kończyn,
zaburzenia świadomości (chory może być wtedy w śpiączce – to znaczy nie reagować na to, co dzieje się w jego otoczeniu), mieć zaburzenia oddychania i krążenia krwi: spadki i skoki ciśnienia, może dojść nawet do zatrzymania akcji serca.
Udar krwotoczny powoduje wystąpienie takich samych objawów jak udar niedokrwienny, często jednak ma cięższy przebieg. W udarze krwotocznym charakterystyczny jest nagły silny ból głowy występujący przy zachorowaniu, utrata świadomości, drgawki, a nawet nagły zgon.
O rokowaniu w udarze decyduje więc jego rodzaj (niedokrwienny czy krwotoczny), wielkość uszkodzonego obszaru mózgu i jego umiejscowienie, ale także współistnienie dodatkowych chorób, np. niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca, które mogą mieć istotny wpływ na proces zdrowienia i rehabilitacji.
Chorzy z udarem mózgu często cierpią na depresję, są smutni i obojętni na proces leczenia. Współistnienie depresji bardzo utrudnia rehabilitację z powodu braku współpracy pacjenta. W przypadku wystąpienia depresji stosuje się leki przeciwdepresyjne i psychoterapię.
Chorzy z udarem mózgu mogą też mieć objawy przymusowego płaczu lub śmiechu. Niezależnie od ich woli, często w nieodpowiednich sytuacjach płaczą lub śmieją się. Zaburzenia te wymagają szczególnego zrozumienia i cierpliwości ze strony rodziny, gdyż chory nie może ich opanować.
U części chorych z udarem mózgu występują napady padaczkowe. Napady te mogą pojawić się już w pierwszych dniach zachorowania lub później, nawet kilka, kilkanaście miesięcy po wystąpieniu udaru. Włączenie odpowiedniego leczenia w większości przypadków zapobiega występowaniu kolejnych napadów.
Piśmiennictwo:
Kuczyńska-Zardzewiały A, Członkowska A, Co należy wiedzieć o udarze mózgu? Poradnik dla pacjentów, ich rodzin i wszystkich zainteresowanych. (Str 18-19)