Jeżeli chory dostał udaru mózgu, należy go natychmiast odwieźć do szpitala, a najlepiej wezwać pogotowie ratunkowe. Wskazane jest, aby rodzina towarzyszyła choremu w celu udzielenia wywiadu o zachorowaniu (jakie objawy wystąpiły i w jakich okolicznościach), gdyż chory często sam go nie może udzielić (zaburzenia mowy, stres). Ważne jest też dostarczenie kart informacyjnych o przebytych chorobach i przyjmowanych lekach.
Chorzy z udarem powinni, o ile tylko jest to możliwe, być leczeni w oddziale udarowym. Oddział udarowy jest w warunkach polskich najczęściej częścią oddziału neurologicznego. W oddziale takim jest 24-godzinny dyżur lekarza neurologa wykształconego w dziedzinie leczenia udaru, czynna całą dobę pracownia tomografii komputerowej głowy (TK), czynne całą dobę laboratorium analityczne. Musi być też zapewniona możliwość szybkiej konsultacji internisty, kardiologa i neurochirurga oraz wszelka niezbędna diagnostyka. Ponadto w oddziale takim pracują rehabilitanci i logopeda. Pielęgniarki muszą przejść odpowiednie przeszkolenie w opiece nad chorym z udarem. W Polsce obecnie jest ponad 100 oddziałów udarowych, zlokalizowanych głównie w większych miastach. Niestety nadal nie wszyscy chorzy mogą być leczeni w takich oddziałach, gdyż odległość od miejsca zamieszkania jest zbyt duża albo na danym terenie jest ich za mało.
Jeżeli chory dotrze do szpitala odpowiednio szybko (do 4 godzin) od wystąpienia pierwszych objawów i okaże się po wykonaniu TK głowy, że ma udar niedokrwienny, istnieje możliwość nowoczesnego leczenia trombolitycznego.
Zastosowany lek (rekombinowany tkankowy aktywator plazminogenu) rozpuszcza skrzep, który zamyka naczynie. Leczenie to można zastosować do 4,5 godzin od początku objawów. W miarę upływu czasu od pierwszych objawów udaru skuteczność leku się zmniejsza. Tak więc im szybciej chory trafi do szpitala i im wcześniej podany jest lek, tym szansa na pełne wyleczenie jest większa.
Leczenie trombolityczne. Leczenie trombolityczne może być tylko stosowane w dobrze wyposażonym oddziale udarowym. Niektórzy chorzy, nawet jak dotrą do szpitala wcześnie, nie mogą być leczeni ze względu na możliwość powikłań wynikających z ich chorób towarzyszących, np. duże ciśnienie, ciężka cukrzyca, przebyty niedawno zabieg chirurgiczny. Leczenie trombolityczne jest jednak coraz częściej stosowaną metodą w wielu krajach, w tym również w Polsce.
W szpitalu lekarz zbierze dokładny wywiad o zachorowaniu, zbada chorego, a następnie wykona szereg badań w celu określenia rodzaju i przyczyny udaru.
W szpitalu, oprócz leczenia farmakologicznego, chory rozpocznie kompleksowy proces rehabilitacji: ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia funkcji mowy, sprawności myślenia. Rehabilitacja powinna być rozpoczęta najwcześniej jak to możliwe. Decyduje o tym lekarz.
W trakcie pobytu w szpitalu chorego z udarem mózgu wskazane jest, aby rodzina kontaktowała się z lekarzem w celu uzyskania informacji o właściwym postępowaniu z chorym (czy można go karmić, jakimi pokarmami, czy można go obracać, sadzać itp.) i jak mogłaby pomóc w procesie rehabilitacji, aby szybciej powrócił do zdrowia.
Przed wypisaniem chorego do domu rodzina powinna się dowiedzieć od lekarza, jak chorego należy rehabilitować (w warunkach domowych, przychodni, stacjonarnym ośrodku rehabilitacji) i w jaki sprzęt rehabilitacyjny można chorego wyposażyć.
Należy zaznaczyć, że udar mózgu jest chorobą zagrażającą życiu i w czasie pobytu w szpitalu umiera nawet do 15-20% chorych z udarem mózgu. Część chorych pozostaje w stanie dużego inwalidztwa i kwalifikuje się jedynie do życia w warunkach fotelowo-łóżkowych lub tylko łóżkowych. Chory taki może przebywać w domu, jeśli rodzina jest w stanie zapewnić odpowiednią opiekę, lub w domu opieki.
Piśmiennictwo:
Kuczyńska-Zardzewiały A, Członkowska A, Co należy wiedzieć o udarze mózgu? Poradnik dla pacjentów, ich rodzin i wszystkich zainteresowanych. (Str 31-33)